KORONAVİRÜS SALGININDA TEKSTİL İŞÇİLERİ RAPORU

Dünyada on binlerce insanı etkileyen korona virüsün sonuçları Türkiye’de açığa çıkmaya başladıkça devlet yetkililerinden bir dizi açıklama da duyar olduk. Alınan önlemlerden vb. bahsedilen bu açıklamaların ne derece yerine getirildiği bir tarafa, özellikle çalışma yaşamında işçilerin karşılaştığı riskler gün geçtikçe arttı. Fabrikalarda alınacak önlemler, sınırsız kaynağın aktarıldığı patronların insafına bırakıldı. “Çarklar dönsün” denilerek hala bırakılmaya devam ediliyor. Bundan kaynaklı işçilerin karşılaştığı riskleri ortadan kaldırmak, işçilerin can güvenliğini korumak için hiçbir ciddi önlem alınmadı, alınmıyor. Şimdilerde kimi fabrikalarda işçiler ya ücretsiz izne gönderiliyor ya da yıllık izinler kullandırılıyor. Bir kısmında ise işçi ücretleri Kısa Çalışma Ödeneği kapsamında işsizlik ödeneğinden karşılanıyor. Bu ücretlerin ne kadar az olduğu ortadadır. Daha da önemlisi yıllık izinleri olmayan, işsizlik sigortası kapsamında olmayan işçiler için hiçbir önlem alınmıyor, ücretsiz izne çıkartılıyor. Önümüzdeki günler üretimin bu şekilde sürdürülmesi halinde işçiler için çok daha riskli olacaktır.

Üretime ara veren hazır giyim firmalarında, işçilerin sağlığı ve güvenliği düşünüldüğü için değil, artık siparişlerin gelmemesinden kaynaklı üretime ara verilmektedir. Bilindiği üzere ZARA sipariş vermeyeceğini duyurmuş, bu sürenin belirsiz olmakla birlikte Mayıs ayını bulabileceği dile getirilmişti.

Toplu taşıma araçlarına yüzde elli sınırlaması getirildiğinde bile ilk olarak işçi servisleri bunun dışında bırakıldı. Yüzbinlerce işçi korona günlerinde topluca servislere biniyor, topluca çalışmaya mecbur bırakılıyor, topluca aynı yerde yemek yiyor. Bu kadarla da sınırlı değil. Özellikle tekstil fabrikalarındaki çalışma koşullarında hijyen kurallarının olmadığını herkes bilir. Bu devam ettirildi. İşçilere ya hiç maske verilmedi ya da göstermelik “elden ele” dağıtılarak virüsün yayılmasına davetiye çıkarıldı. Kimi tekstil firmaları ise sözde maske üretti, kullanılan malzemeler yerlere düştü. Eldiven kullanılmadan üretilen bu denetimsiz maskeler işçilere dağıtıldı. Virüsün yayılma riskini arttıracak bir başka ciddi tehdit ise işe giriş ve çıkışlardır. Yüzlerce, binlerce işçi aynı anda aynı kapıdan işe girip çıkmaktadır. Yüzlerce, binlerce el, aynı yere parmak basarak parmak okutmak zorunda bırakılmıştır.

Patronların sorumsuzluğu saymakla bitmez. Öyle firmalar var ki ancak işçilerde virüs semptomları ortaya çıkınca fabrikalar tatil edildi. O zamana kadar kimlere bulaştığı ise meçhule bırakıldı. İşçiler evlerine, bu riskleri ailelerine ve başkalarına yaymaya gönderildi. Televizyonlar yurtdışından gelenlerin karantinaya alınmasından bahsederken bizzat yurtdışından gelen patronlar ve firma yöneticileri, işçilerin arasında fabrikayı denetlemeyi marifet saydı. İşe girişte işçilerin cep telefonlarını toplamayı çalışma yaşamında meşru olmayan bir kural haline getirenler, işe girişlerde ateşi olan işçilere yüzlerini yıkattırıp ateşlerini düşürdükten sonra üretime devam ettirdiler.

İşçilerin en önemli şikayetlerinden biri yaşananlardan haberdar olmamalarıdır. Verilen izinlerin kapsamının belirsizliği işçileri endişeye sevk etmektedir. Daha da önemlisi semptom gösteren işçilerin saklanıyor olması, sonrasında açığa çıkması işçilerde olan endişe ve kaygıyı haklı olarak artırmaktadır.

Virüsün yayılmasını önlemek için yapılan “evde kal” çağrılarının ancak bunun koşullarının sermaye ve devlet tarafından sağlandığında bir karşılığı olabilir. Üretim; patronların çıkarı için değil, bu ülkede yaşayan insanların zaruri ihtiyaçları için, gıda, temizlik ve sağlık gibi alanlarda sürdürülmelidir. Üretimin devam edeceği bu yerlerde ise işçi sağlığının, can güvenliğinin ön planda tutulması, tıbbın öngördüğü gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.

*

Devrimci Tekstil İşçileri Sendikası olarak örgütlenme çalışması yürüttüğümüz illerden sendikamıza gelen şikâyetleri duyurmayı bu vesileyle bir görev biliyoruz. Bu sorumluluktan ötürü bize ulaşan işçi şikâyetlerini raporlaştırarak bilginize sunmak, işçilerin can güvenliklerinin korunmasına yönelik taleplerinin yayılmasını önemsiyor ilginize sunuyoruz. 

*

İSTANBUL:

METPRİNT BASKI: Fabrika içerisinde korona virüse karşı önlem olarak maske dağıtımı yapıldı ve yemek hanelerin oturma düzeni değiştirildi. Onun dışında alınan önlemler bulunmamaktadır.

ALPİN ÇORAP: 793 kişinin çalıştığı Alpin Çorap, işçilere 2 haftalık yıllık izin verdi. Yıllık izinleri olmayan işçiler ise ücretsiz izne çıkartıldı.

TAGÜTEKS: Fabrika içerisinde hiçbir önlem alınmadı. Ayrıca işçiler 22 günlük ücretsiz izne çıkartıldı.

AKSA KAPLAMA TEKSTİL: Korona virüsü fırsata çeviren patron işçileri 20 günlük ücretsiz izine çıkarttı.

MERKO TEKS: Korona virüse karşı yeterli önlemler alınmamaktadır. İşlerin düşmesini bahane ederek gönüllü olarak yaklaşık 35 kişiye çıkış verildi. Ayrıca yıllık izinleri olan işçiler de izine çıkarıldı. İzinleri olmayan işçiler çalışmaya devam ediyor. Merko yönetimi korona virüsü fırsata çevirerek işçilere sıcak yemek vermeyip, sadece ekmek arası dağıtımı gerçekleştiriyor. İşçiler yemekleri yemekhanede yiyemiyor, uygun buldukları yerde yemeklerini yiyor.

ÇİPİ TEKS/ ALARA TEKSTİL: Fabrika içerisinde yeterli önlemler alınmadan işçiler çalıştırılmaya devam ediyorlar. Yemekler ekmek arası olarak veriliyor. Ayrıca fabrikada gündelikçi sigortasız işçiler çalıştırılıyor.

ANG TEKSTİL: İşçilere bir haftalık izin verildi. İzinlerin ücretli mi, ücretsiz mi olduğu belirsiz. Fabrika içerisinde yeterli önlemler alınmıyor. İşçilere sadece maske ve eldiven dağıtımı yapılıyor.

RAFİ TEKSTİL: Fabrika içerisinde isteyen kişilere maske dağıtımı yapılıyor. Yemekhanede kişi sayıları düşürülmüş işçilerin ateş ölçümü yapılıyor.

UĞUR KONFEKSİYON: Uğur Konfeksiyon yönetimi işçilere doğru düzgün bilgilendirmeler yapmadan işçileri bir haftalık izne çıkardı. Ayrıca fabrika içerisinde yeterli önlemler alınmamakta. Fabrika kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirdi.

ALDERS: Koronavirüs tedbiri kapsamında fabrika üretime iki hafta ara verdi.  Bu iki haftalık süreyi firma işçilere telafi çalıştırması yaptıracak. Ayrıca firma kısa çalışma ödeneğine başvuru gerçekleştirmiş.

KOM: Yenibosna’da kurulu bulunan fabrika iki hafta üretime ara verdi. Bu süre boyunca işçilerin yıllık izinlerinden düşülecek. Yıllık izinleri olmayanlarında ne olacağı belirsiz.

DESEN TRİKO: Fabrika içerisinde doğru düzgün önlemler alınmadan üretime devam ediliyor.

GOLDEN FANTEZİ İPLİK: Firma koronavirüse önlem kapsamında çalışan herkese kesinti yapılmadan ücretli izin verdi.

ÇELİK ÇORAP: İki hafta süre ile üretime ara verdi. Yıllık izinleri olan izinlerini kullanacak izinleri olmayanın ne olacağı belirsiz.

FLOMAK TEKSTİL: Fabrika içerisinde koronavirüse karşı yeterli önlemler alınmamakta. Önlem olarak işçilere maske ve eldiven dağıtımı yapılıyor. Ayrıca işçilerin düzenli ateş ölçümleri gerçekleştiriliyor. Ama işçiler yemek molalarında kalabalık şekilde yemek yemeye devam ediyorlar.

SML: İki hafta süre ile işçiler ücretsiz izne çıkarıldı. Beyaz yakalı çalışanlara ise evde çalışma yapacaklar diyerek ücretli izin verildi. Ayrıca fabrika kısa çalışma ödeneği ile çalışma yapacak.

Y MOMENTUM: Fabrika bir ay süre ile tatil ilan etti. İşçilerin ücretlerinin yarısını fabrika patronu diğer yarısını da devletin karşılayacağı söyleniyor.

ÖRMA:  Fabrika içerisinde yeterli önlemler alınmadan ve işçilerin yarısı izine çıkartılarak çalışma devam ediyor.

TANDEM TEKSTİL: Fabrika içerisinde yeterli önlemleri almadan çalışmaya devam ediyor.

MODA TEKSTİL: Fabrika içerisinde koronavirüse karşı yeterli önlemler alınmamaktır.  İşçilere 1 hafta izin verilmiş ama izinlerin ücretlerinden mi yoksa yıllık izinlerden mi düşüleceği belirsiz.

BEST MODA: Korona virüse karşı yeterli önlemler alınmıyor. Ayrıca işçiler 1 hafta izine çıkartıldı. Bir haftalık süre daha sonra telafi çalışması yapılacak.

ÇELİK TEKSTİL: Koronavirüse karşı yeterli önlemler alınmıyor. Fabrika tüm işçileri 2 hafta izne çıkarttı. Yıllık izinleri onların izinlerinden, izinleri olmayanların da ücretleri kesilecek.

DİLEK ÇORAP: Fabrika içerisinde yeterli önlemler alınmamasıyla birlikte, patron tüm işçileri izine çıkartmış durumda. Yıllık izinleri olanların izinlerinden, izinleri olmayanların da ücretleri kesilecek.

DEFNE TEKSTİL: Tüm işçiler izne çıkartıldı. Yıllık izin hakkı olanlar yıllık izinlerini kullanacak. Yıllık izin hakkı olmayan işçilerin ise ücretleri kesilecek.

DEFNE İPLİK: Korona virüse karşı önlem olarak işçilere 2 haftalık izin verilmiş. Yıllık izinleri olan izinlerinden düşülecek, olmayanlarında ücretleri kesilecek.

ELLİ GÜL ÇORAP: Tüm çalışanlara 2 haftalık izin verilmiş. Yıllık izinleri olanların izinlerinden düşülecek, olmayanların ise ücretlerinden kesilecek.

ILGAZ İPLİK: Korona virüse karşı yeterli önlemler alınmamaktadır. İşçiler yeterli önlemler alınmamasına rağmen çalışmaya devam ediyor.

KETEN TEKSTİL: Fabrika yönetiminin bu zamana kadar aldığı bir önlem yoktu. Yeni yeni bir takım önlemler alıyor. Alınan önlemler, işletme içerisine dezenfektan konulması ve maske dağıtımı sınırlarında.

NARTEKS: Fabrika içerisinde yeterli önlemler alınmamakla birlikte, tüm işçiler bir ay boyunca kısa çalışma ödeneği ile izine çıkartıldı.

DESEN ETİKET: Koronavirüse karşı yeterli önlemler alınmamaktadır. Fabrika çalışmaya devam ediyor.

PLU SCORPİON TEKSTİL: Fabrikada tüm işçiler süresiz izne çıkartıldı. İşçilerin ücretlerinin kesilip kesilmeyeceğiz belirsiz.

DORUK DERİ: Fabrikada 100 işçi 3 haftadır ücretsiz izindeler. Sadece 20 kişi çalışıyor.

GÜRBÜZ AYAKKABI: Fabrika yönetimi, hiçbir önlem almadığı gibi, birçok işçiyi de işten attı. Ayrıca diğer işçileri de süresiz olarak ücretsiz izne çıkarttı. Göçmen işçiler sigortasız çalıştırılırken, 1500 TL ücret alıyorlar.

SENPA TEKSTİL: Çoğunlukla İtalya Zara’ya üretim yapan, 400 kişinin çalıştığı firmada paydoslarda dışarı çıkmak yasaklandı. İşçiler fabrikanın pislik içinde olduğunu belirtiyorlar. Ne maske, ne eldiven ne de dezenfektan bulunuyor.

GREİF: Amerikan tekeli fabrikada risk grubundaki işçiler izinli sayıldı. Yemekhane gibi ortak alanlarda izolasyon için karton bariyer kuruldu. Dezenfekte işlemleri yapılırken üretimin aksamadan devam etmesi için geçici sağlık personeli alımı yapılacak.

ÜNLÜ TEKSTİL: Salgını fırsat bilen patron ana fabrikada yıllık izin hakkı olanları yıllık izne, geri kalan kısmını ise ücretsiz izne çıkardı. Taşeron olarak çalıştıkları firmalarda işçiler işten çıkarılırken taşeronlara teminat verildiği bildirildi.

CEYLAN TEKSTİL: 1 Nisan’da işçileri ücretsiz izne çıkaracağını bildiren patron, üst işverenlerden ücretlerini alamayınca mayıs ayına kadar atölyeyi kapattı. İşçileri ücretsiz izne çıkardı.

ÖZENİR TRİKO: Salgının ilk yayılma haberiyle atölye kapandı. İşçiler ücretsiz izne çıkarıldı.

BEYBİ ELDİVEN: Salgının ilk başladığı dönemde deposunda bulunan cerrahi eldivenleri fahiş fiyatlarla satışa çıkartırken, işçiler şimdi hiçbir önlem alınmadan çalışmaya devam ediyor.

SARP TEKSTİL: Üretime ara verirken işçiler ücretsiz izne çıkarıldı.

ÖRSAN TEKSTİL: İşçiler önlem alınmaksızın çalıştırılırken, üretimin daralması bahanesiyle işten atmaların başladığı belirtiliyor.

TEMO TEKSTİL: İşçilerin toplu yan yana gelmelerine müdahale edildiği gibi, servis düzenlemeleri ve temizlik düzenli olarak yapılıyor. Fabrika yönetimi olası bir sokağa çıkma yasağı durumuna karşın mesaileri arttırdı.

DEBA TEKSTİL: Fabrikada korona virüse karşı yeterli önlemler alınmamakla birlikte, ayrıca tüm çalışanlar 2 hafta izine çıkartıldı. Yıllık izinlerinden düşülecek. Yıllık izin hakkı olmayanların durumu ise belirsiz.

EKSPRES TEKSTİL: Fabrika koronavirüse tedbir amaçlı tüm çalışanlarını 1 haftalık izine çıkarttı. Yıllık izinlerinden düşülecek, olmayanlarında ne olacağı belirsiz.

AKKUŞ TEKSTİL: Korona virüse karşı önlem olarak fabrika içerisinde sosyal mesafe sınırlaması getirildi ve dezenfektanlar bulunuyor. Yönetimin aldığı önlemler yetersiz kalıyor. Fabrikada çalışan bir işçide koronavirüs tespit edildi. Ayrıca tüm bölümler az kişi ile çalışmaya devam ediyor.

İZMİR:

1-SERBEST BÖLGE:

HUGO BOSS: Üretim tamamen durmuş durumda. İki  hafta önce işçileri yıllık izne çıkardılar, önümüzdeki hafta açıklama yapılacak.

ROY ROBSON: 11 Mart’ın ardından işçilere bir hafta yıllık izin kullandırdılar. Şimdi ise kısa çalışma ödeneğine başvuracak. 30 Haziran’a kadar ücretsiz izindeler.

DİGEL: 15 gündür yıllık izindeler. Sonrası için henüz net bir bilgi yok.

NORDİA: 10 günlük yıllık izne çıkardılar. Halen işçilere net bir bilgi verilmiş değil.

2-BEGOS:

ERA TEKSTİL: Çalışan işçilerden üç kişide koronavirüs tespit edilmesinin ardından fabrika üretime ara verdi. İşçiler nisan sonuna kadar izindeler.

GNT TEKSTİL: 13 Nisan’a kadar işçiler ücretsiz izne çıkarıldı.

DERA TEKSTİL: Kısa çalışma ödeneğine başvurdular. İşçiler ücretsiz izne çıkarıldı ve izin süresi belli değil.

NARKON TEKSTİL: İki haftalık ücretsiz iznin ardından patron kısa çalışma ödeneğine başvurdu. 27 Nisan’a kadar çalışmayacaklar ancak siparişe göre erken başlama durumları var.

3- SARNIÇ:

BETA TEKSTİL: İki haftalık yıllık izne çıktılar. Ancak izni olmayan işçilerin bir sonraki yıllık izninden kullandırdılar.

SİR TEKSTİL: 6 Nisan’a kadar üretime ara verilmiş durumda. İşçileri ücretsiz izne çıkarıldılar.

KORDON TEKSTİL: İşçilerin çoğunun sigortasız çalıştığı Kordon Tekstil’de alınan önlemler ve sağlık koşulları oldukça kötü durumda. 1 hafta izne çıktıktan sonra çalışmaya devam ettiler. İşçilere maske takma zorunluluğu getirilmiş ancak yemeklerin hijyenik olmadığı gerekçesiyle yemeklerin evden getirilmesi ifade edilmiş. Çalışma saatlerinin düşürüleceği söylenmesine rağmen iki gündür işçiler aynı saatte paydos ediyor.

MOTTO TEKSTİL: Üretim halen devam ediyor. Parça başı çalışılıyor. Fabrikanın tatil edilip edilmeyeceği haftaya belli olacak.

MEDİKAL TEKSTİL:  Maske üretiyorlar. Yoğunluktan kaynaklı işçiler sabahlara kadar çalıştırılıyor.

AYDIN GİYİM: İşçiler yıllık izne çıkartıldı. Sonrasına dair işçilere bir açıklama yapılmadı. 

4- ÇİĞLİ:

 MUDE TEKSTİL: Bir işçide koronavirüs tespit edildikten sonra iki hafta süreyle yıllık izne çıkartıldı. 6 Nisan günü iş başı yapılacak.

 MASEK SPOR: Salgının başladığından bu yana işçiler çalışıyor. Dezenfektan, tuvalet hijyeni ve işçiler arasına konulan mesafe dışında bir önlem yok. İşlerin yoğunluğundan kaynaklı mesaiye kalınıyor. Patron ücretsiz izin önermiş ancak işçiler ihtiyaçları olduğu için tercih etmiyorlar, üretim deva ediyor.

TEKS SPORT: Bütün işçileri ücretsiz izne çıkarıldılar. İşveren hiçbir açıklama yapmamış durumda.

ÜNİTEKS: Korona virüsüne karşı dezenfektan koyma, lavaboların ve tuvaletlerin temizliği, yemekte uzak oturma gibi önlemler aldı. Üniteks’in Zara, Belçika, H&M müşterilerine iş yapan bölümler iki hafta izin kullandı. İki haftalık izinleri senelik izinden kesen Üniteks, kısa çalışma ödeneğine başvurmuş. 1 Nisan’dan itibaren de bütün fabrika üretime ara vermiş durumda. Maaşların %60’ını postaneden alacaklar. İzinlerin ne zaman biteceğini süreç gösterecek.

HORİ TEKSTİL: Birkaç yere dezenfektan koymanın dışında hiçbir önlem alınmadı. İşçiler iş yoğunluğu yüzünden mesaili çalışıyor. 

5- TORBALI:

UZ PAMUK: İşçiler yıllık izne çıkarıldılar. Sonrasının ne olacağı belirsiz, işçiler net bilgilendirilmiyor.

SUN TEKSTİL: Patron kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyor. 30 Nisan’a kadar üretime ara verildi.

EKOTEN: Üretime ara verilmiş durumda. Patron kısa çalışma ödeneğinden yararlanacak.

MANİSA  SUN TEKSTİL: 1 Nisan’a kadar yıllık izindeydi. Patron 1 Nisan’dan sonra kısaçalışma ödeneğine başvurdu. İş durumuna göre kısa süreli çalışma yapılacak. 

KEMALPAŞA BİZDEN GİYİM: İşçiler ücretsiz izne çıkarıldı. Yıllık izni olanların izni yıllık izinlerinden kullandırılacak. Patron kısa çalışma ödeneği için başvurmuş durumda.

MENEMEN SAVRANOĞLU TEKSTİL: Patron kısa çalışma ödeneğinden yararlanarak işçileri 3 ay izne çıkardı.

GAZİANTEP:

KARAN TEKSTİL: İşçi çıkarmaya başladı, çıkarılan işçilere ihbar tazminatı verilmiyor.

MTY HALI: Eski ismi Angora olan firmada virüsle ile ilgili hiçbir önlem alınmıyor. Yeni gelen işçiler bahaneler uydurulup işten çıkartılıyor. Sesini çıkaran işçiler olursa işten atılmakla tehdit ediliyor.

ART HALI: İşçilerin aktardığına göre patronlar “devlet kapatma kararı almayana kadar kapatmam” diyorlar. Önlemler ise işe girişlerde işçilerin sıcaklık derecelerinin ölçülmesi. Yine işçilerin aktardığına göre yüksek çıkanların elini yüzünü yıkatıp tekrar ölçüp, içeriye alınıyor.

ŞİRECİ TEKSTİL: Bu firmanın akıllara zarar yegâne korona virüs önlemi; “tıraş olun, tıraşsız gelen işe alınmayacak, devamsız kabul edilecek.” kararıydı. Üretime devam eden firmada işçiler “Şireci Tekstil hala neden kapatmıyor?” diye soruyor.

KAPLANSER CARPET:  İşçilerin aktardığına göre bu fabrikada patron ve müdür Amerika’dan gelmiş ancak karantinada olması gerekirken 1 gün fabrikada “denetim” yapmıştı. Kısa bir süre önce bir işçide semptomlar görünmesi üzerine fabrika tatil edildi. İzinler yıllık izinlerden düşülecek. Yıllık izni olmayanların durumu belirsiz, ücretler belirsiz. İşçiler korktuklarını söylüyorlar.

YASİN KAPLAN HALI: Bu firma, işçilerinin şikâyetlerini duyurduğumuz, insanca çalışma koşulları ve insanca yaşamaya yetecek ücret istediğimiz, yani kısaca hakkımız olanı istediğimiz için sendikamıza dava açmıştı. Firma şimdi kapalı. İzinler yıllık izinden düşülüyor.

İPEK MEKİK HALI: Ücretsiz izin var. İşçilere çalışırken maske verilmemişti. Maske istedikleri zaman “maskenin fiyatları 10 TL” cevabı veriliyor. Ayrıca servis sorunu var. İşçiler “S plaka yok diye köy yollarından kaçıyorlar” diyorlar. İşçilere para yok diye zam da verilmemişti ancak firmaya sıfır tezgah alınabiliyor. İşçiler her birinin en az 7 trilyon olduğunu söylüyor.

ÖZKAPLAN HALI: Korona virüs gerekçesiyle işten çıkarma olduğu söyleniyor. İdari kadroya virüsten korunmak için bütün ekipmanların verildi, işçilere koruyucu önlemler verilmedi. Maske isteyen işçilerin azarlandığı, bir arada çalışan işçilere sadece sigara molasında bir arada durmayın denildiği söyleniyor. Ancak bir serviste 25 işçi olmasına ses çıkarılmadı. 600 işçi aynı makineye parmak bastı. Hammadde ucuzladı diye içeriyi hammadde doldurdular. Ama işçiye gelince para yok dediler. Fabrika tatile girdi ancak ne zaman açılacağı belli değil. Para yatacak mı diye soran işçiler “size 1 kilo et dağıttık, onunla karnınızı doyurun” diye cevap aldıklarını söylüyorlar.  İşçiler iznin ücretli mi, ücretsiz mi olacağından haberdar değiller.

ATLANTİK HALI: İşçiler hafta tatili olan Pazar günü bile çalışmaya zorlanıyor.

MERİNOS: İşçilerin şikayeti şöyle; “Corona virüs nedeniyle yemekhaneler kapatıldı. Çay verilmiyor, sigara istirahati kalktı. Verdikleri yemek ekmek arası ve ayran, makinanın başında yiyoruz. Makina durunca ekmeği bırakıp makinaya bakıyoruz. Neymiş efendim kalabalık ortam olmayacakmış. Serviste üst üste biniyoruz, girişte parmak okutuyoruz. 3 bin adam giriş çıkışta üst üste çıkıyoruz. Önlem alınacaksa kapat fabrikayı. İllaki bulaşsın mı virüs? Tozun içinde yemek yiyoruz.” Bu firmada işçilere ayın birinden itibaren 20 günlük izin verileceği mesajı gönderiliyor.

BEYZA PLASTİK: Korona günlerinde çalıştırılan işçiler hammaddenin çok kötü kokmasına rağmen çalıştırıldıkları söylediler.

ROZA HALI: 300 işçi aynı güvencesiz koşullarda bir arada çalışıyor. İşçiler aynı bardakla su içildiğini, aynı tabldottan yemek yediklerini, çok pis koşullarda çalıştıklarını söylediler.

KARTAL HALI: İşçiler tutanakla korkutulmaktan ve mesai baskısından şikâyetçiler.

TAT CARPET:  İşçiler resmi tatillerde ve hafta tatili olan pazar günü çalıştırılmaktan şikâyetçiler.

FESTİVAL HALI: Mart ayının başında, henüz virüs riskinin bu denli hissedilmediği günlerde bu firmada çalışmak için içeri giren işçiler cihazdan geçirilmekten, detektörle aranmaktan ve cep telefonlarının toplanmasından şikayetçi idiler.

SIRMA HALI:  İşçiler 20 kişilik servise 30 kişiye yakın işçinin binmek zorunda olduğunu, maske vermediklerini, sorduklarında ise maskelerin pahalı olduğu yanıtını aldıklarını söylüyorlar.

BEĞENDİ HALI: Servislere özellikle geceleri fazla işçi bindiriliyor.

ERUSLU SAĞLIK: İşçiler maskelerin kalın kumaştan yapılmış olmasından kaynaklı nefes alamadıklarını söylediklerinde tutanakla tehdit ediliyorlar. Çay ve sigara molası kaldırıldı.

ÜRETİME ARA VERİLEN FİRMALAR

Antep’te gerek işçilerin yıllık izne, gerekte ücretsiz izne çıkarıldığı, yahutta kısa çalışma ödeneğinin devreye sokulduğu elimize ulaşan firma isimleri şöyle:

Empera Halı, Kaplan Kardeşler Halı, Sırma Halı, Angel Halı, Zeki Mensucat, Durkar Carpet,  Saray Halı (Kısa çalışma ödeneğinden izine gönderiyor),  Selçuk İplik (iki bölüm kapalı, diğer bölümler çalışıyor), Grand Halı,  Aktif Tekstil, Zafer Tekstil,  Erkaplan, Gür İplik, Güven Boya, Flament Tekstil, Sanat Halı, Milat Halı, Dost Kardeşler, Yaren Halı, Sanko, Lotus İplik, Vooxx Carpet, Aktif Tekstil, Ayyıldız Halı, Bade Halı (1 Mart itibariyle)

ADANA

Adana Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan birçok fabrika üretime ara vermişti. Ancak 6 Nisan pazartesi itibariyle tekrar iş başı yapılacağı söyleniyor.

BOSSA: Adana Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan BOSSA’da bir işçide koronavirüs tespit edildiği bilgisi gelmişti. İşçinin testinin pozitif çıkmasının ardından Bossa da işçiler izne çıkarıldı.

OĞUZ TEKSTİL: Aynı zamanda Bossa’nın da sahibi olan Oğuz Tekstil’de de işçiler bir hafta izne çıkarılmıştı. İzinler yıllık izinden kullandırıldı. İşçilere 6 Nisan tarihinde üretimin yeniden başlayacağı mesajı gönderildi.

KARTEKS: Üretime 1 Mart itibariyle ara verildi. 15 gün süreyle idari izinli olarak 4 işletme kapatılmış ama bobin bölümünün çalıştığı bilgisi geldi.

BİLİCİ TEKSTİL: Bir işçide 38.5 derece ateş ile semptomlar görülmüş.

KIVANÇ TEKSTİL: İzni olan yıllık izinden, olmayanlar ücretsiz izne çıkarıldılar.

AGM TEKSTİL: Yaklaşık 200 işçi “iş yok” denilerek süresiz izne gönderildi.

SASA: Üretim devam ediyor. Kronik rahatsızlıkları olanlar, ateşi olanlar eve gönderiliyor.

NES GİYİM: İşçilere yıllık izni olanların kullanabileceği söylendi. Ancak bu sayı artınca sorun çıkarıldı. Servislerde işçiler yine aynı oranda biniyor. Firmada işçilere kendilerinin ürettikleri maske dağıtıldı. Ancak bu maskeler sağlıksız koşullarda çıplak elle üretilen ve bezlerin yerlere düştüğü maskeler olmakta.

MERSİN

Henüz virüs vakaları Türkiye’de duyulmamışken uyarmıştık. Malum burada bir liman var ve her türlü mal taşınıyor. Yurt dışına iş gönderiliyor, dışarıdan mal geliyor. Kargolarda virüs olmasa bile bu kargoları insanlar taşıyor. İşçilere bu konuyla ilgili ne MESBAŞ yetkililerinden ne de patronlar tarafından hiçbir açıklama yapılmadı Bu dönemde sık sık sular kesik olduğu, WC’lerin hijyenik olmadığı, doru düzgün. ısıtma sistemlerinin olmadığı serbest bölgedeki firmalarda işçiler soğukta çalışmaya mecbur bırakılmaktaydı. Besin değeri düşük yemekler, patronların “hadi hadi” baskısı koşullarında zaten hasta olmamak mümkün değil. Serbest bölgede 10 bin civarı işçi birbiriyle bir şekilde temas halinde çalıştırıldı.

Yurtdışına iş yapılan Mersin Serbest Bölge’de ZARA’dan sipariş gelmemesi üzerine birçok tekstil firması işçileri izne gönderdi. Yıllık izini olanlar yıllık izinden, olmayanlar ücretsiz izne, bir kısmının ise kısa çalışma ödeneğinden faydalandırılacağı söyleniyor.

RAYSİ KONFEKSİYON: Yemeğin içinden çıkan yara bandı durumu göstermesi açısından ibretliktir. İşçilerin bildirdiğine göre daha öncede yemeğin içinden tırnak, salyangoz, kıl gibi pislikler çıkmıştır.

NF TEKSTİL: Ücretsiz izne çıkarılan işçiler ilgili bakanlıklara şikâyet mesajı atacaklarını belirtmişlerdir.

TURKAYA TEKSTİL: İşçiler geciken maaşlardan, yapılan baskılardan ve ayrımcılıktan şikâyetçi olmuşlardır.

Bölge dışında olan diğer tekstil firmaları da aşağı yukarı aynıdır. Firma yetkilileri ellerindeki iş bitinceye kadar çalışacaklarını söylemektedirler. Sonrası ise meçhuldür.

Ayrıca serbest bölgedeki denetimsizliği en iyi anlatan örneklerden biri ise ikinci el elbise tedarikçisi olan firmalardaki çalışma koşullarıdır. Virüs bulaşmasına en çok müsait olan bu işletmelerde herhangi bir izin uygulaması yoktur. İşçiler tam anlamıyla güvencesiz çalışmaya mecbur bırakılmaktadır. Bu fabrikalarda çalışan işçilerin ilettiğine göre arada bir göstermelik maske dağıtımı yapılmakta, tuvaletlerdeki ve çalışma ortamındaki kirlilik ise devam etmektedir.

BATMAN

Batman Triko, Gama Tekstil, Çiçek Tekstil, Fareks Tekstil Kakan Tekstil, Baran Tekstil gibi firmalarda üretime ara verildiği söylenmektedir. Ancak işçilerin bu izin süresini nasıl geçireceği belirsiz durumdadır.

TRAKYA:

Trakya’da yer alan birçok tekstil fabrikaları üretime ara vererek işçileri ücretsiz izine ayırdı.

GÖKÇAĞ TEKSTİL: Yıllık izinlerinin kullandırılmasını kabul etmeyen ve ücretli izin verilmesini talep eden öncü bir kadın işçi korona hastası denilerek afişe edildi. Hastaneye gönderilen işçi ise test sonucu negatif denilerek fabrikaya gönderildi. Devamında ise patron tarafından işten çıkarıldı. Şimdi fabrikada üretim devam ediyor.

DEFACTO: DeFacto fabrikasında çalışan işçilerin aktardığına göre, 1 işçinin Covid-19 testi pozitif çıktı. İşçiler fabrikada ücretli izin talep etmelerine rağmen, çalışmaya zorlanıyorlar.

 CROSS: Kısa çalışma ödeneğine başvuran fabrika, bu haktan yararlanmayan işçileri ücretsiz izine ayırarak, üretime ara verdi.

BONY ÇORAP TEKSTİL: Üretime iki hafta üretime ara verdi. Fabrika, işçilerin yıllık izin kesintisinde bulundu. Yıllık izinleri olmayan ise ücretsiz izin verildi. Yakın zamanda üretim tekrar başlayacak.

BEKS ÇORAP:  İki hafta önce üretime ara verdi.  İşçilere yıllık izin kesintisinde bulundu. Yıllık izinleri olmayan ise ücretsiz izin verildi. Fabrikanın bazı bölümleri bu hafta açıldı. Geri kalan bölümler 6 Nisan’da açılacak.

BROSS ÇORAP: İki hafta üretime ara veren fabrika, işçilerin yıllık izin kesintisinde bulundu. Yıllık izinleri olmayan ise ücretsiz izin verildi. Yakın zamanda üretim tekrar başlayacak.

 MAVİ JEANS: Üretime ara verildi. Fabrikanın açılış tarihi belirsiz olmasıyla birlikte işçilere yıllık izin kesintisinde bulundu. Yıllık izinleri olmayanlara  ise ücretsiz izin verildi.

YÜNSA: 1 Nisan’dan itibaren 12 Nisan’a kadar üretime ara verecek. Yünsa, kısa çalışma ödeneğine başvurdu. İşçiler yıllık izin kullanıyor.

GÜLLE TEKSTİL: İki hafta üretime ara veren fabrika yakın zamanda yine açılacak. Yıllık izinleri olmayan işçileri ücretsiz izine çıkardılar.

ALTIN İPLİK: Üretime ara veren fabrika, işçilere nasıl izin kullandıklarına dair bilgi vermedi. İşçiler de önce sağlık diyerek bu konunun üzerine gitmeyi tercih etmiyorlar.

İPEKYOL FABRİKASI: Edirne’de kurulu bulunan İpekyol fabrikası 17 Mart tarihinden itibaren üretimi durdurarak işçilere ücretli izin verdi.

BURSA

YEŞİM TEKSTİL: 30 Mart tarihinden 12 Nisan tarihine kadar izne çıkarıldı. Yıllık izini olanlara yıllık izin, izini olmayanlara ise ücretsiz izin verilecek. Kısa çalışma ödeneği başvuru kabul edildiğinde ise, işçiler kısa çalışmadan faydalanacak. Halen çalışan 800 İŞKUR’lu işçinin akibeti ise belirsizliğini koruyor.

KORTEKS: Makinelerin bir kısmı kapanmasına rağmen, Zorlu grubu üretimin devam etmesinde kararlılık gösteriyor. Üretim sürüyor.

PENELOPE TEKSTİL:  İşçiler 1 haftalık izine çıkarıldı. Yıllık izinden düşüldü. Ancak izinler yeniden uzatıldı.

OĞBA TEKSTİL: 3 işçinin yüksek ateşi olmasından ötürü izne çıkarıldı. Yıllık izinlerden karşılandı. Ancak bir haftalık aranın ardından üretim yeniden başladı. 

ACARSOY TEKSTİL: 26 Mart tarihinden 13 Nisan tarihine kadar üretim durdu. Herkes yıllık izinli sayıldı. Yıllık izini hak kazanmayan işçiler de borçlandırıldı. Aynı zamanda kısa çalışma ödeneğine başvuruldu.

ÖZTEKSTİL: İşçilere 2 hafta izin verildi. Kısa çalışma ödeneğine başvuruldu.

BOYTEKS: 24 mart tarihinden 6 Nisan tarihine kadar izin verildi. İzinler yıllık izinlerden düşülecek.

İPEKİŞ:  23 Mart ile 5 Nisan tarihleri arasında izin verildi. Tüm işçiler, yıllık izinli sayılacak.

AKSEM TEKSTİL: Koronavirüs gerekçesiyle 23 Mart tarihinde zorunlu yıllık izne çıkartılan işçiler, 30 Mart’ta yeniden fabrikaya çağrıldı. 500 kişinin çalıştığı fabrikada işçiler risk altında çalıştırıldığını ifade ediyorlar. 

TÜRKÜN TEKSTİL:Türkün tekstil de işçiler yıllık izine çıkartılırken, iznin ne zamana kadar olduğu belirsizlik taşıyor.

BARUTÇU TEKSTİL: İşçiler izine çıkartıldı. 15 günlük izin yıllık izinlerden düşürülecek.

CONFETTİ TEKSTİL: İşçiler 10 gün izne çıkarıldı. Yıllık izinden 10 gün düşülecek.

POLYTEKS: İşçiler zorunlu yıllık izine çıkarıldı. Yıllık izinlerden 10 gün düşülecek.

ŞANLI URFA:Şanlı Urfa’daki fabrikaların çoğu üretime devam ederken, üretime ara veren yerlerde ise işçiler ücretsiz izine çıkartıldılar. Mosi örneğinde de görüldüğü üzere bu süreçte batıda üretime ara veren fabrikalar, işlerini doğuya taşıyarak azgın sömürüyü devam etmekteler. Ücretsiz izine çıkan işçiler ise yaşadıkları durumdan rahatsız olduklarını şu sözlerle ifade etmekteler. “Devletten hakkımızı istiyoruz, İşsizlik fonu bizim hakkımız, işverenin değil. Adalet istiyoruz, yandaşlık değil”.

GAPSAN TEKSTİL:  1 Nisan’dan itibaren üretime ara verdi.

MOSİ TEKSTİL: En az 300 kişinin çalıştığı Mosi tekstil, İzmir’de kapanan fabrikasının işlerini Urfa’ya taşıdı. İnsan sağlığını tehdit eden salgını hiçe sayan Urfa tekstil patronları üretime yoğunluk vermiş durumda.

AKÖZBEKLER TEKSTİL: Üretime ara verdi. İşçiler ücretsiz izine çıkartıldılar.

ÖZAK TEKSTİL: Üretime ara verdi.Bir kısmı yıllık izinden kullanırken, bir kısmı da ücretsiz izne çıkarıldı.

PİNALDİ TEKSTİL: Üretime ara verdi. İşçiler ücretsiz izine çıkartıldılar.

UĞUR TEKSTİL: Üretime ara verdi. İşçiler ücretsiz izine çıkartıldılar.

BARTIN:

RİMAKS TEKSTİL:  Üretime ara verdi. İzinler işçilerin yıllık izinlerinden düşülecek. Yıllık izinleri olmayanların da ne olacağı belirsiz. Rimaks Tekstil, kısa çalışma ödeneğine başvuruda bulundu.

MALATYA:

GÜNTAŞ İPLİK: Bir takım önlemler geç alındı. Mesela turnikelere yüzlerce el değmesine rağmen yakın zamanda önce serbest ettiler. Hiçbir işçiye maske vermediler. Fabrika dezenfekte edilmedi, girişine sadece dezenfektan koydular.Bazı işçileri ücretsiz izine çıkarttılar. Fakat fabrika büyük oranda çalışmaya devam ediyor.

KOCAELİ:

KORDSA TEKSTİL: 1 Nisan’dan sonra 2 hafta duruş olacak. Bu 2 hafta sürenin içinde ise sadece sevkiyatlar yapılacak.

Kordsa çalışanı Batuhan Batmaz’ın 7 aylık hamile eşi Şeyma Batmaz’da korona tespit edildi. İzmit Sopalı Eğitim Araştırma Hastanesinde karantina altında alındı. Bu örnekte de görüldüğü üzere çalışan işçilerin kendileriyle birlikte aileleri de tehlike altında. Kalabalık şekilde üretim alanında çalışan işçiler, virüs kapma ihtimalleri çok yüksek ve başta ailesi olmak üzere çevresi de tehlike altındadır.

VİP TEKSTİL: Yakını koronavirüs şüphesiyle hastanede bulunan bir işçinin fabrikada fenalaşmasının ardından, patronun hiç bir tedbir almamasına tepki olarak yarım saatlik iş bırakma eylemi yapıldı. Bunun üzerine işçilerin çalışacağı hafta da tatil ilan edildi. Ücretlerin kısa çalışma ödeneği ile ödeneceği ifade edildi.

ESKİŞEHİR:

SARAR GİYİM: Eskişehir’de Sarar Giyim fabrikasında çalışan işçiler yarım saat iş durdurarak koronavirüse karşı önlem alınmamasına tepki gösterdi. Tepkilerin ardından fabrika üretime ara verdi.

DENİZLİ:

Şikel Tekstil, Durul Havlu, Ödel Tekstil, Gökhan Tekstil’in ardından Menderes Tekstil’de üretime ara verme kararı aldı. Gökhan Tekstil’de işçiler ücretli izne çıkarıldı.

Menderes tekstilde işçilerin yıllık izinlerinden düşülecek.

             TOKAT:

Karzen Tekstil’de işçiler ücretsiz izne çıkarıldı fabrika sısa çalıma ödeneğine başvurmuş fakat içeride birçok işçi sigortasız çalıştığı için bu haktan yararlanamıyor. İşçilerin çoğunluğu yaşamını idame ettire bilmek için başka atölyelerde günlük yevmiye işlerde çalışıyor işçilerin verdiği bilgiye göre göre günlük 75 tl yevmiye ile maske dikimi yapılıyor.